بایگانی نوشته‌ها

برای دهه‌ها تصور عامه این بوده که استانداردهای زندگی، پیوسته طی تاریخ بشر افزایش یافته است. چنین چیزی عملاً یعنی تحریف واقعیت. اگرچه تکامل فناوری درواقع فرایندی نسبتاً تدریجی بوده و صرفا سرعت آن دستخوش تغییر شده، اما همیشه به بهبود متناظر در شرایط زندگی منجر نشده است. افزایش چشمگیر سطح کیفیت زندگی طی دو قرن گذشته، درواقع محصول دگرگونی ناگهانی بوده است و تا پیش از آن، سطح زندگی بیشتر مردم جهان کاملاٌ مشابه زندگی اجدادشان بود. شرایط زندگی کشاورز انگلیسی در آغاز قرن شانزدهم شبیه شرایط زندگی رعیت چینی قرن یازدهم، دهقان مایایی قرن پنج میلادی و گله‌دار یونانی قرن چهارم پیش از میلاد بود. اما با آغاز قرن نوزدهم، دنیا چنان دگرگون شد که چنین مقایسه‌ای دیگر کاملاً بی‌معناست. می‌توان گفت بشر در بیشتر تاریخ خود در تله رکود گرفتار بوده است. این کتاب با ترجمه محمدرضا فرهادی‌پور در دسترس خوانندگان ایرانی است.

به‌نظر می‌رسد هر چند سال یک بار، کتاب جدید پرفروشی در زمینه تاریخ کلان منتشر می‌شود. این کتاب‌ها اغلب عناوین پرطمطراقی دارند. چه کسی کتاب «اسلحه‌ها، میکروب‌ها و فولاد: تاریخ مختصر همگان در ۱۳۰۰۰ سال گذشته» یا «انسان خردمند: تاریخ مختصر انسان» را به یاد ندارد؟ اما این کتاب‌ها به سرعت قدیمی می‌شوند و به خاطر ساده‌سازی بیش از حد مورد انتقاد قرار می‌گیرند. کتاب «سپیده‌دمان همه‌چیز: تاریخ جدید نوع بشر» اندکی متفاوت است و بهتر می‌تواند آزمون زمان را پشت سر بگذارد.

مارینا مازوکاتو و رزی کولینگتون در کتاب فریبکاری بزرگ، هشدار می‌دهند که تکیه بیش از حد به صنعت مشاوره به ضرر منافع عمومی است و موجب عدم انتقال دانش و پاسخگویی نهادها و دولت‌ها می‌شود. نویسندگان با تمرکز بر مفهوم «ارزش‌آفرینی» که توسط مشاوران تبلیغ می‌شود، توضیح می‌دهند که این هدف همیشه با نیاز به حل مسائل مهمی مانند تغییرات اقلیمی همسو نیست. آن‌ها با ارائه استدلال‌های قانع‌کننده‌ای خواستار شفافیت بیشتر و احیای بخش عمومی هستند.

کتاب ارزش همه‌چیز به بررسی مفهوم «ارزش» در مکاتب نظری مختلف می‌پردازد. مازوکاتو با نگاهی التقاطی به اقتصاد، ساختار پیچیده‌ای از ارزش‌آفرینی فراتر از جنبه‌های ملموس آن ایجاد می‌کند. کتاب از طریق بحث درباره ارزش در سه بخش سازمان‌دهی شده است: بخش مالی (که بازیگران آن از طریق تصاحب ارزش از سایر بخش‌ها ثروتمند می‌شوند)، نوآوری (که مشخصه‌اش انباشت، نااطمینانی و جمعی بودن است)، و دولت. درک نقش دولت (که معمولاً بخش غیرمولد در نظر گرفته می‌شود) به‌طرز قانع‌کننده‌ای به چالش کشیده می‌شود. این سازمان‌دهی و همچنین تصمیم اولیه برای برجسته کردن این بخش‌ها و توصیف آن‌ها به‌طور مشابهی به تأثیرات شومپیتر (تأکید بر نوآوری)، کینز (بحث در مورد نقش دولت)، و مارکس (نگرانی‌های مربوط به توزیع) اشاره دارد.

اگر فکر می‌کنید که اقتصاددانان همیشه درگیر فرمول‌های پیچیده هستند و از اندیشه‌های خلاقانه فاصله گرفته‌اند، بهتر است نگاهی به مکتب اتریش بیندازید. اقتصاددانان این مکتب نیز درست مانند راهبانی که در صومعه‌های خود زندگی می‌کنند، با انجام «آزمایش‌های فکری»به دنبال حل مسائل پیچیده اقتصادی هستند.مکتب اتریش معتقد است که می‌توان حقیقت را تنها با تفکر بلند یافت. جالب است که این گروه بینش‌های منحصربه‌فردی درباره برخی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی دوران ما دارند. برای اطلاع بیشتر از نحوه تکامل مکتب اتریشی اقتصاد و جایگاه آن در دنیای تفکر اقتصادی، ادامه مطلب را بخوانید.

کتاب درخشان اما سیاه جاناتان کراری به نام «24/7: سرمایه‌داری متأخر و فرجام خواب» به تحلیل خواسته‌های بی‌وقفۀ نظام سرمایه‌داری جهانی معاصر می‌پردازد و از آسیبی که از گرفتاری در جذابیت و ریتم‌های بی‌رحمانه تولید و مصرف فناورانه آن متحمل می‌شویم، ابراز تأسف می‌کند. ادعای اصلی این اثر مختصر آن نیست که ما همیشه بیداریم (اگرچه کراری به شیوع روزافزون بی‌خوابی و استفاده از داروهای خواب‌آور عصبی و تقویت‌کننده هوشیاری اشاره می‌کند)، بلکه این است که مرز میان بیداری و خواب و نیز مجموعه‌ای دیگر از مرزهای حیاتی مانند مرز میان روز و شب، فضاهای عمومی و خصوصی، فعالیت و استراحت و کار و فراغت دارد از بین می‌رود.

چگونه می‌توانیم ظهور کسب‌وکارهای مبتنی بر پلتفرم را که به‌نحو فزاینده‌ای در حال ایجاد انحصار بر اقتصاد جهانی هستند، درک کنیم؟ این کسب‌وکارها چگونه به این سرعت رشد کرده و تغییر شکل داده‌اند؟ پیامدهای این روند کسب‌وکار چیست؟ و آیا در‌حالی‌که به آینده‌ای پساسرمایه‌داری فکر می‌کنیم، امکان جایگزین دیگری وجود دارد؟کتاب «سرمایه‌داری پلتفرمی» به این پرسش‌ها با روایتی واقع‌گرایانه از رشد کسب‌وکارهای مبتنی بر پلتفرم در چارچوب تاریخ توسعه سرمایه‌داری پاسخ می‌دهد؛ یا به تعبیر مارک کارریگان، «تاریخ‌سازی پلتفرم». همان‌طور که سرنیچک استدلال می‌کند: «پدیده‌هایی که به نظر می‌رسند نوآوری‌های رادیکال باشند، ممکن است در فرایند تاریخی، صرفاً به‌عنوان استمرارهای ساده ظاهر شوند». کتاب خوانندگان را در سفری روشنگرانه همراه می‌کند که به دنبال درک مسیرهای گذشته، حال و آینده سرمایه‌داری و فناوری دیجیتال است.